Η Παναγία η Παντοχαρά του Ελύτη στη Σίκινο,

Λαμπρινή Κουζέλη

Επιθυμία του ποιητή εκπληρώθηκε με τα θυρανοίξια ναού στο κυκλαδίτικο νησί,

«Παρθένω Σικινίω Οδυσσέας Ελύτης ανέθηκε» διαβάζει ο προσκυνητής σε επιγραφή επάνω από την είσοδο του νεότευκτου ξωκλησιού της Παναγίας της Παντοχαράς στη Σίκινο. Αναγγέλλοντας τις εκδηλώσεις εορτασμού του εφετινού έτους Ελύτη στο Μέγαρο Μουσικής τον περασμένο Φεβρουάριο η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου, σύντροφος του νομπελίστα ποιητή, είχε προσθέσει σεμνά, εν είδει σημείωσης με μικρά γράμματα: «Θυρανοίξια μιας μικρής εκκλησίας στη Σίκινο, αφιέρωμα του ποιητή στην Παναγία Παντοχαρά». Επρόκειτο για μια επιθυμία-τάμα του Ελύτη, την οποία είχε εκφράσει στην κ. Ηλιοπούλου και στην αδερφή της.

Τα θυρανοίξια είχαν προγραμματιστεί για τις αρχές του Αυγούστου και πρόθεση της κ. Ηλιοπούλου, όπως μας έλεγε σε πρόσφατη συνάντηση, ήταν να μη δοθεί μεγάλη δημοσιότητα στο γεγονός, το οποίο εκπληρώνει μια «ιδιωτική επιθυμία του ποιητή», μολονότι το ξωκλήσι δεν θα είναι ιδιωτικό αλλά θα ανήκει στους νησιώτες.

Η Παναγία η Παντοχαρά βρίσκεται ανάμεσα στο μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής και στη χώρα της Σικίνου. Θεμελιώθηκε το 2001 σε έκταση που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Σικίνου και η ανέγερση έγινε με δαπάνες και φροντίδα της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός είναι του Αλέξανδρου Σαμαρά και το έργο ολοκληρώθηκε με τη φροντίδα της αρχιτέκτονος Λίλιαν Στεφανίδου και του πολιτικού μηχανικού Λάμπρου Κωστάκη. Ο αγιογράφος Α. Σκαλιώτης και ο τεχνίτης του νησιού Μιχάλης Κιμουλιάτης με τον γιο του εργάστηκαν για την κατασκευή του ναού σεβόμενοι την αρχιτεκτονική παράδοση του τόπου.

«Η Παναγιά το πέλαγο/κρατούσε στην ποδιά της/τη Σίκινο, την Αμοργό/ και τ’ άλλα τα παιδιά της», γράφει ο ποιητής στη συλλογή «Τα Ρω του Έρωτα». Ποτέ όμως δεν επισκέφτηκε το νησί, όπως διευκρινίζεται σε αναθηματική πλακέτα στον τοίχο του ναού, δεξιά της εισόδου. Θαύμαζε τη Σίκινο μακρόθεν: «Η Σίκινος για τον Ελύτη εκφράζει την παρθένα, καθαρή Ελλάδα. Του άρεσε και ο ήχος της λέξης “Σίκινος”», λέει ο Αλέξανδρος Σαμαράς. Η τοποθεσία που επιλέχθηκε για την ανέγερση του ξωκλησιού, όπως εξηγεί ο ίδιος, είναι ένας χώρος απλός, αιγαιοπελαγίτικος, που έχει μια φυσική ομορφιά και αθωότητα. Βλέπει ανεμπόδιστα στο Αιγαίο, κοιτάει στον βορρά και στο βάθος φαίνεται η Σίφνος, «Το εκκλησάκι βρίσκεται επάνω στον “αέρα”».

Τα θυρανοίξια πραγματοποιήθηκαν το πρωί του περασμένου Σαββάτου, με μια λιτή θεία λειτουργία την οποία τέλεσαν οι ιερείς του νησιού όπου εψάλη το απολυτίκιο της «Παντοχαράς του Ελύτη εις νήσον Σίκινον» που συνέθεσε ο ζακυνθινός ποιητής και ιερέας Παναγιώτης Καποδίστριας. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Παναγία την Παντοχαρά, εξαιτίας της μεγάλης εντύπωσης που είχε προκαλέσει στον ποιητή, όπως μαρτυρούν οι σημειώσεις του, η εικόνα της Παναγίας με την προσωνυμία «Η Πάντων Χαρά» στα Στροφάδια της Ζακύνθου.

Ο εορτασμός των θυρανοιξίων ολοκληρώθηκε το ίδιο βράδυ στην πλατεία της Παντάνασσας στη Χώρα της Σικίνου, με τη μουσικο-ποιητική εκδήλωση «Με το λύχνο του άστρου» όπου ακούστηκαν μελοποιημένη ποίηση του Ελύτη από τον βαρύτονο Σπύρο Σακκά και απαγγελίες ποιημάτων από την Ιουλίτα Ηλιοπούλου ενώ ο συνθέτης Γιώργος Κουρουπός συνόδεψε στο πιάνο.

Αναδημοσιευσα Απο Βημα

Α Π Ο Λ Υ Τ Ι Κ Ι Ο Ν 

Παντοχαράς του Ελύτη
εις νήσον Σίκινον 

ποιηθέν υπό π. Παναγιώτου Καποδίστρια 

Ήχος α΄. Του λίθου σφραγισθέντος. 

Της χάριτος γαστέρα,
χαράς πάντων μητέρα,
την τον ποθεινόν εν τω κόσμω
ποιητήν αναβλύζουσαν,
πανδήμως τιμώμεν και ημείς
σχεδίαν τω κλύδωνι σωστικήν,
ουρανίσασαν ανθρώπων το χοϊκόν
τη γη το θείον δεικνύσα.
Χαίροις, γλυκυτάτη Παντοχαρά
χαίροις, εσχάτων πρόναος
χαίροις, ωραιότης έλλογος, θεοπερίχυτη. 

[Zάκυνθος, 27 Ιουλίου 2011]

Εδώ στη Σίκινο τελέστηκαν σήμερα το πρωί τα Θυρανοίξια της Παντοχαράς του Ελύτη, δηλ. του εξωκκλησιού που ήταν επιθυμία του ποιητή να γίνει στη Σίκινο, την οποία δεν επισκέφτηκε ποτέ!
Η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου εκπλήρωσε το τάμα του ποιητή κατά τον καλύτερο τρόπο. Τοποθεσία, σύλληψη και εκτέλεση του έργου, λιτότης, αρχοντιά, ευλάβεια αληθινή.

Είναι γεγονός ότι ο ποιητής ήθελε την Παναγία την Παντοχαρά, γιατί του είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η σπουδαία εικόνα της Παναγίας με την επιγραφή Η Πάντων Χαρά, που βρισκόταν στα Στροφάδια και σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης της Ι. Μονής του Αγίου Διονυσίου στη Ζάκυνθο. 

Ευχαριστώ θερμά τον φίλο ποιητή π. Παναγιώτη Καποδίστρια από τη Ζάκυνθο, εραστή της ποίησης του Ελύτη, για το απολυτίκιο που συνέθεσε ειδικά για την Παντοχαρά του Ελύτη, και ψάλλοντάς το σήμερα μπήκαμε στην εκκλησία.

Αναρτήθηκε από Δημήτριος Αθανασίου στις 12:50 μ.μ.