«Ο δεκαπενταύγουστος μέσα από την ποίηση» της Κατερίνας Φωτιάδου

«Ο δεκαπενταύγουστος μέσα από την ποίηση»

Της Κατερίνας Φωτιάδου*

Στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται πανηγύρι. Δεν λέγεται θάνατος ή τελετή. Αποκαλείται «Κοίμηση». Δεν εξαντλούνται τα πάντα στο εδώ και τώρα. Υπάρχει το γεγονός της μετά του τάφου η αιώνια ζωή. Ὁ Χριστιανός πιστεύει ότι κοιμάται προσωρινώς, για να ξυπνήσει στην αιωνιότητα. Ὁ θάνατος, με την Ανάσταση του Χριστού, γίνεται ένας μεγάλος ύπνος. Αυτό το πανηγύρι, την ελπίδα της αιώνιας βασιλείας, την αγάπη μας στην Παναγία Μητέρα όλων μας, τιμούμε με την Κοίμηση της Θεοτόκου.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι μια Θεομητορική εορτή των Χριστιανικών Εκκλησιών, η οποία εορτάζεται στις 15 Αυγούστου. Στην Ελλάδα γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε πολλά μέρη της χώρας, ονομάζεται δε και «Πάσχα του καλοκαιριού». Κατά την παράδοση, όταν η Παναγία πληροφορήθηκε άνωθεν τον επικείμενο θάνατό της, προσευχήθηκε στο όρος των Ελαιών, ετοιμάστηκε και ανέφερε το γεγονός στους Αποστόλους. Επειδή κατά την ημέρα της κοίμησης δεν ήταν όλοι οι Απόστολοι στα Ιεροσόλυμα, μια νεφέλη τους άρπαξε και τους έφερε κοντά της. Την τοποθέτησαν στο μνήμα της Γεσθημανή. Μετά από τρεις μέρες ο τάφος ήταν άδειος. Η Παναγία ανελήφθη στους ουρανούς.

Την πέτρα τώρα προσκυνώ
την απονιά του ασβέστη
που σαβανώνει τη μορφή
και το κερί που σβέστη.

Όμορφος που ‘ναι ο τόπος σου
παρ’ όλο τ’ όνομά του
λιόδεντρα και φραγκοσυκιές
στην επικράτειά του.

Πουνέντες φύσηξε γλυκός
και δρόσισε το σώμα
στην κάψα του μεσημεριού
ας αξιωθώ το χώμα.

Το μύρο σου κρύο νερό
να ξεχυθεί απ’ το μνήμα
το άσπιλο το χέρι σου
ας μου ‘δειχνε το βήμα.

Να μ’ έκανε να πεταχτώ
στο μεσοΰπνι απάνω
πίσω να μου ‘δινε ξανά
τη ζήση μου που χάνω.

Στην Παναγιά του Χάρου

Δημήτρης Χουλιαράκης

Το καλοκαίρι θεωρείται «η εποχή που στήνονται τα όνειρα», κατακτώντας τον τίτλο της πιο δημιουργικής εποχής ανανεώνει, προκαλεί, επιστρατεύει όλες τις αισθήσεις, στέκεται πηγή έμπνευσης για τις συνθέσεις σπουδαίων ποιητών. Ποιήματα μελοποιημένα, που λατρεύτηκαν από την πρώτη στιγμή έχουν γραφτεί στη μνήμη πολλών από εμάς, δημιουργώντας την ανάγκη να βρεθούμε γρήγορα, μια ανάσα πριν το καλοκαίρι.

Οι αναφορές στους στίχους των ποιητών είναι ατέλειωτες. Όλα κινούνται γύρω από την αλμύρα της θάλασσας, τις χρυσές αμμουδιές, τα αστέρια, το σεληνόφως και φυσικά σε πλήρη αρμονία με εκείνο το «ολόγιομο», αυγουστιάτικο φεγγάρι.

Απ’ το κανάλι οι πάσαρες με τ’ απλωτά πανιά
γυρίζουν πρίμα,
μας φέρνουν τα ζακυθιανά λουλούδια τ’ ακριβά,
το πέρασμά τους γλύκανε κ’ εσένα, πικρό κύμα!

Και πιο καλοπιθύμητα και πιο φανταχτερά
κι από τα κρίνα,
πάσαρες γοργοσάλευτες, με τ’ άσπρα σας φτερά,
μας φέρνετε τ’ αγόρια μας απ’ τη μεγάλη Αθήνα.

Κι ανοίχτε, λιακωτά, χλωρά, φουντώστε, πασκαλιές,
του πόθου τη σκόλη˙
και σείστε τα μαντήλια σας ανάερα, λυγερές˙
παραμονεύουν οι έρωτες˙ ετοιμαστήτε, μώλοι,

το καλοκαίρι μύρισε˙ προσμένουν οι αμμουδιές
και τα πρυάρια,
πριν έμπης, άθεη χειμωνιά, να γίνουν εκκλησιές˙
οι ερωτεμένοι λειτουργοί και τα φιλιά τροπάρια.

Το καλοκαίρι

Κωστής Παλαμάς

Οι ευφρόσυνες μέρες του Δεκαπενταύγουστου παρόλο ότι από πολλούς αντιμετωπίζονται με απρέπεια εν τούτοις είναι τόσο κατανυκτικές και τόσο μυσταγωγικές ώστε δικαίως ο λαός του Θεού τις έχει ονομάσεις το Πάσχα του καλοκαιριού. Είναι μάλιστα ξέχωρη η χαρά, καθώς μέσα σε τούτο το ελληνικό καλοκαίρι η Γιορτή της Παναγίας, «κάνει την πατρίδα μας να ευωδιάζει πνευματικά» γιατί όπως λέει και ο Φώτης Κόντογλου, «η Παναγία είναι η μητέρα της Ορθοδοξίας. Από το πνευματικό της μύρο ευωδιάζει, όχι μονάχα η εκκλησία μας, αλλά και ολόκληρη η ζωή μας».

Ήτανε καλοκαίρι ή το τέλος του καλοκαιριού
Τότε που άκουσα τα βήματά σου να ‘ρχονται από Ανατολή σε Δύση
Για τελευταία φορά. Κι από τον κόσμο
Είχανε λείψει τα μαντίλια, οι άνθρωποι και τα βιβλία.
Ήτανε καλοκαίρι ή τέλος του καλοκαιριού
Οι ώρες του απογεύματος,
Ήσουνα εσύ.
Φορούσες πρώτη φορά το σάβανο σου
Που δεν επρόσεξες ποτέ
Γιατ’ ήταν κεντημένο με λουλούδια.

Ήταν καλοκαίρι ή τέλος του καλοκαιριού

Yehuda Amichai

Εξάλλου μέσα στην πεζή και δύσκολη περίοδο αυτών των καιρών που βρεθήκαμε με τους ρυθμούς να εναλλάσσονται με τόση γρηγοράδα, η καταφυγή της μεσιτείας της Κυρίας Θεοτόκου, είναι αναγκαία. Ο πολύς πόνος, η θλίψη, η αγωνία για το αύριο, η κάθε λογής δοκιμασία, που ταλαιπωρούν την κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, γίνονται προτρεπτικές, για καταφυγή στην πανάγια μεσιτεία.

«Τα νέφη των λυπηρῶν ἐκάλυψαν τήν ἄθλιαν μου ψυχήν και καρδίαν και σκοτασμόν ἐμποιοῦσι μοι, Κόρη. Ἀλλά ἠ γενήσασα φῶς, τὸ ἀπρόσιτον, το ἀπέλασον ταῦτα μακράν τῇ ἐμπνεύσει τῆς θείας πρεσβεῖας σου. Ἀμήν».

Είμαι αυτή η ροή της άμμου που γλιστράει
ανάμεσα στο βότσαλο και στον αμμόλοφο
η καλοκαιρινή βροχή πέφτει πάνω στη ζωή μου
πάνω σ’ εμένα η ζωή μου που μου ξεφεύγει με
καταδιώκει
και θα σβήσει τη μέρα που άρχισε

αγαπημένη στιγμή σε βλέπω
μέσα σ’ αυτό το παραπέτασμα της ομίχλης που χάνεται
όπου δε θα ‘χω παρά να πατήσω σ’ αυτά τα μακριά
κινούμενα κατώφλια
και θα ζήσω
όσο ν’ ανοιγοκλείσει μια πόρτα

Samuel Becket.