Γέροντας Βασίλειος Γοντικάκης, Προηγούμενος Ι.Μ. Ιβήρων Η θέσις της Παναγίας εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν

Ένας περίφημος ύμνος της Εκκλησίας μας ονομάζει την Παναγία ουρανό: Αύτη γαρ ανεδείχθη ουρανός και ναός της θεότητος»… και ένας άλλος «ουρανώσασα το γεώδες ημών φύραμα». Και ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας λέει ότι, όταν ο Θεός δημιούργησε τα πάντα και, βλέποντάς τα, είδε και είπε ότι ήταν «καλά λίαν», αυτό το «καλά λίαν» αυτό το κάλλος και αυτή η καλοσύνη, αφορούσαν την Παναγία. Δηλαδή, ήταν όλα «καλά λίαν», επειδή οδηγούσαν στην Παναγία, επειδή εν τελεί θα εγεννάτο η Παναγία. Έτσι, η Παναγία είναι ο σκοπός όλης της δημιουργίας και το τέλος όλης της αναμονής της Παλαιάς Διαθήκης.

Ο Θεός δημιούργησε όλο τον κόσμο «καλόν λίαν» και δημιούργησε στο τέλος τον άνθρωπο, για το πλάσιμο του οποίου καταβάλλει μια ιδιαίτερη προσπάθεια, κάνει μια ιδιαίτερη ενέργεια. Δεν λέγει και γεννάται, αλλά πλάθει τον άνθρωπο «εκ της γης», και εμφυσά «πνοήν ζωής» σ’ αυτόν. Ο Μέγας Βασίλειος λέει ότι ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο «μοίραν της αυτού θεότητος». Κι έτσι, εμείς θα μπορούσαμε να γινόμαστε θεοί κατά χάριν, αν υπακούαμε στο θέλημα του Θεού.

Γεννιέται τότε το ερώτημα πολλές φορές: Γιατί ο Θεός δεν μας έσωσε, εφ’ όσον μας αγαπούσε; Εμείς παρακούσαμε του πλάσαντος, κάναμε, όπως λέμε, του κεφαλιού μας. Αλλά Αυτός, ως Θεός εύσπλαχνος και Πατέρας, γιατί δεν μας έβαζε πάλι στον Παράδεισο; Όμως δεν υπάρχει Παράδεισος, χωρίς την ελευθερία. Λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Δεν θα μπορούσε ο Χριστός να σώση τον Ιούδα»; Και απαντά ο ίδιος, και λέει ότι ο Χριστός έκανε τα πάντα, αλλά δεν ήθελε διά της βίας να σώση τον Ιούδα, γιατί διά της βίας δεν υπάρχει σωτηρία, παρά μόνο η καταστροφή του ανθρώπου.

Έτσι, λοιπόν, περιμέναμε χιλιετίες ολόκληρες, για να έρθει κάποιος άνθρωπος, ο οποίος θα καταλάβαινε τι σημαίνει αγάπη του Θεού. Αλλά, για να το καταλάβαινε αυτό, έπρεπε να ήταν καθαρός και πολύ ταπεινός. Και γεννήθηκε η Παναγία. Και νομίζω ότι αυτό το καταλαβαίνουμε μ’ εκείνα που λέει ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή του: «Προ δε του ελθείν την πίστιν υπό νόμον εφρουρούμεθα συγκεκλεισμένοι εις την μέλλουσαν πίστιν αποκαλυφθήναι». Πριν να έρθει η πίστη, ήμαστε κλεισμένοι μέσα στον Νόμο. Ο Νόμος έγινε παιδαγωγός εις Χριστόν, αλλά ο Νόμος, οποιοσδήποτε νόμος, ήταν ανίκανος, και είναι ανίκανος να σώση και να ικανοποιήσει τον άνθρωπο αληθινά.

Γι’ αυτό, όταν ήρθε το «πλήρωμα του χρόνου, εξαπέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού, γενόμενον υπό… νόμον, ίνα τους υπό νόμον εξαγοράση, ίνα την υιοθεσίαν απολάβωμεν». Και το πλήρωμα του χρόνου είναι η γέννηση της Παρθένου, της γυναικός διά της οποίας έγινε άνθρωπος ο Θεός. Αυτή είναι η «κλίμαξ δι ης κατέβη ο Θεός» και η «γέφυρα η μετάγουσαν τους εκ γης προς ουρανόν».

Αυτή, λοιπόν, η «εκ κοιλίας μητρός» της ηγιασμένη, ακριβώς γιατί ήταν καρπός πολλής προσευχής των γονέων της, του ’Ιωακείμ και της ’Άννης, που ζήτησαν να τους χαρίσει ο Θεός ένα παιδί, και να το αφιερώσουν εξ’ ολοκλήρου στον Θεό, αφιερώθηκε στον Θεό από βρεφικής ηλικίας. Και ακούμε στην ακολουθία των Εισοδίων να ψάλλει η ’Εκκλησία ότι «των αγίων εις άγια η άγια και άμωμος εν αγίω Πνεύματι εισοικίζεται». ’Εκεί μένει η Παρθένος επί χρόνια, εκεί τρέφεται με τροφή Αγγέλου, και, όταν φθάση σε μια ώριμη ηλικία και έχη ως μνηστήρα τον Ιωσήφ, δέχεται τον αρχαγγελικό ασπασμό, και είναι πιά Ικανή να πει «ναι» στο μήνυμα του Αγγέλου, να πει «γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου», να δεχθεί να γίνη το θέλημα του Θεού σ αυτή. Κι από τότε και στο εξής, να γίνη εκείνη η οποία, διά της όλης υπάρξεώς της, σαρκοποιεί τον Υιό και Λόγο του Θεού. Και έτσι, γίνεται η «ευρυχωρωτέρα των ουρανών», η βασίλισσα των Αγγέλων, και αυτή που πράγματι αξιώνεται να κάνει τη γη ουρανό.

Θα ήθελα τώρα να έλεγα κάτι γενικά για τις γυναίκες. Η Παναγία, το λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, είναι «μεθόριον κτιστής και άκτιστου φύσεως», και κανείς δεν μπορεί να έρθει προς τον Θεό, παρά μόνο δι’ αυτής. Και είναι η δόξα της ανθρωπότητος, είναι το «μητροπαρθένον κλέος». Είναι αυτή στην οποία «πάσα η κτίσις αγάλλεται». Και είναι η Μητέρα μας, εκείνη η οποία μας έθρεψε και μας θήλασε με τη Χάρι και με τον Παράδεισο, ενώ η πρώτη, η Εύα, μας θήλασε με την ανταρσία, με τα πάθη και τον θάνατο.

Η Παναγία, όπως λέει η λέξη, είναι πάνω απ’ όλους τους Αγίους. Και είναι πάνω απ όλους τους Αγίους, γιατί ξεπέρασε όλους σε καθαρότητα, σε ταπείνωση και σε υπακοή. Μπορεί να είναι μεγάλοι ο Τίμιος Πρόδρομος, ο Απόστολος Παύλος, οι άλλοι Απόστολοι, οι μεγάλοι Πατέρες, ‘Ομολογητές και Μάρτυρες. Όμως κανείς δεν μπορεί να συγκριθεί με την Παναγία. Γι’ αυτό, βλέπουμε ότι το κάλλος της Παναγίας και το φως το οποίο έρχεται από την Παναγία είναι «έσωθεν», είναι «ο της κοιλίας αυτής καρπός». Αυτό το κάλλος που γέννησε και το φως το ανέσπερο, που είναι ο ίδιος ο Υιός και Θεός της, είναι αυτό που φωτίζει όλη τη ζωή μας, τα προβλήματά μας και τις δυσκολίες μας.

Το πως θα τιμήσουμε τη γυναίκα, το πως θα γίνη αυτό και πως θα συμβή, θα το βρούμε μέσα στην ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία, φωτισμένοι από το φως που γεννήθηκε από τη Θεοτόκο, δηλαδή από τον Θεάνθρωπο. Το που μπορεί να φθάση η γυναίκα, το έδειξε η Παναγία με το να γίνη «τιμιωτέρα των Χερουβίμ και ενδοξοτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ». Και αν είναι μεγάλοι οι Απόστολοι και οι αρχιερείς, κανείς δεν είναι μεγαλύτερος από την Παναγία· και αν η Παναγία είναι μεγαλύτερη απ’ όλους τους αρχιερείς, δεν έγινε, ωστόσο, ούτε διάκος ούτε ιερέας ούτε δεσπότης. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι οι γυναίκες δεν γίνονται διάκοι ή ιερείς, όχι γιατί υποτιμώνται μέσα στην Εκκλησία, αλλά γιατί τιμώνται υπερτέρως.

Έτσι, αναδεικνύεται η αλήθεια που λέει ο Απ. Παύλος, ότι όταν ασθενώ, τότε είμαι δυνατός, και όταν ταπεινώνομαι, τότε δοξάζομαι. Και το ασθενές φύλο, μέσα στην Εκκλησία, διά της υπακοής και διά της ταπεινώσεως, την οποία εφάρμοσε και ενσάρκωσε ιδιαιτέρως η Παναγία, αποδεικνύεται ισχυρό και ισχυρότερο.

Πηγή: Περιοδική Έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης «Ορθόδοξα Μηνύματα» Έτος Ε · Τεύχος 15ον , Φεβρουάριος-Ιούνιος 2015.