Προσωνύμια της Παναγίας στην Ήπειρο και οι ερμηνείες τους
14 Δεκεμβρίου, 2012 — vatopaidifriend5
Επιμέλεια:Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου.
Θεοτοκονύμια
Το όνομα της Παρθένου Μαρίας, το ιερότερο ανθρώπινο πρόσωπο της
Ορθοδοξίας, συνοδεύεται από ένα μεγάλο αριθμό προσωνυμιών που της έχουν
δοθεί, κυρίως όμως αποκαλείται: Παναγία, προσωνυμία της Θεοτόκου Μαρίας,
από τον 3ο αιώνα ως η αγιωτέρα από όλους τους αγίους. Στον ελληνικό λαό
η επωνυμία Παναγία έχει καθιερωθεί ως η συνηθέστερη επίκληση της
Θεοτόκου, η οποία συνδυάζεται πολλές φορές και με άλλες προσωνυμίες προς
την Κεχαριτωμένη Βασίλισσα του Κόσμου.Μάνα, μεσολαβήτρια, προστάτιδα, σύμμαχος και συμπαραστάτης, αρωγός σε κάθε δύσκολη στιγμή, η Παναγία αγαπήθηκε στην Ήπειρο στον ύψιστο βαθμό. Μάρτυρες τα πολυάριθμα μοναστήρια τα αφιερωμένα στη χάρη της που στέκουν αγέρωχα σε απομακρυσμένα και συχνά απόκρημνα σημεία των βουνών της Ηπείρου, αλλά και οι ναοί που βρίσκονται σχεδόν σε κάθε κατοικημένη περιοχή και τα καντήλια που καίνε σε κάθε γωνιά της ηπειρωτικής γης. Μάρτυρες και οι λαμπροί και πανηγυρικοί εορτασμοί των εορτών της, το πλήθος των απεικονίσεων και των προσωνυμίων που της έχουν αποδοθεί. Μάρτυρες οι ίδιοι οι Ηπειρώτες που δεν παύουν να αναφέρονται στα πολυάριθμα, μικρά ή μεγάλα, θαύματά της και να χαρίζουν το όνομά της στα παιδιά τους.
Οι επωνυμίες προς τη Θεοτόκο στην περιοχή της Ηπείρου προέρχονται κυρίως.
α) από ιδιότητες της Παναγίας: Μεγαλόχαρη, Παρηγορήτισσα, Οδηγήτρια, Φανερωμένη κ.α.
β) από τον θέση και τον τρόπο εύρεσης της εικόνας της:, Σπηλαιώτισσα, Παγανιώτισσα κ.λ.π
γ) από θαύματα: π.χ Παναγία Ροβέλιστα
δ) από τα όνόματα των κτιτόρων θεομητορικών ναών ή μονών.π.χ.Παναγία Μακραλέξη κ.α
Νομός Άρτας.
Παναγία η Παρηγορίτισσα.
Η
«αρχόντισσα» της Άρτας, η εκκλησία της Παρηγορήτισσας (ή Παρηγορήτριας)
βρίσκεται στη δυτική πλαγιά του λόφου Περάνθης. Θεμελιώθηκε το 1285 από
τον Νικηφόρο Α’ Κομνηνό Δούκα. Κτίσθηκε σε 2 φάσεις:-αρχικά, άρχισε να κατασκευάζεται μικρότερος ναός από τον Δεσπότη Μιχαήλ Β’ και τη σύζυγό του Θεοδώρα, άγνωστου σχήματος, του οποίου την τύχη δεν γνωρίζουμε.
-ο γιος του Μιχαήλ, Νικηφόρος, και η σύζυγός του Άννα Παλαιολογίνα Καντακουζηνή, άλλαξαν τα σχέδια και δημιούργησαν το σημερινό μνημείο, προσπαθώντας να φτιάξουν έναν ναό αντάξιο μιας πρωτεύουσας σε αίγλη.
Πρώτη ερμηνεία του προσωυμίου –Παρηγορίτισσα.
(Από το βιβλίο -Η ΠΑΝΤΩΝ ΑΝΑΣΣΑ -Μεσίτις πρός Θεόν.(πρωτοπρεσβ.Δημητρίου Αθανασίου-Χαρούλας Τσουλιάη)
«Επεί δε και την αυτής προέγνω τελευτήν, δάκρυσιν ητήσατο τη πανάγνω Θεομήτορι και τω πανενδόξω μάρτυρι Γεωργίω εξαμηνιαίον αυτής προς τον Θεόν διαπρεσβεύσασθαι χρόνον προς την του ναού τελείαν απάρτησιν, ό και γέγονε»(Από το Συναξάρι της Αγίας Θεοδώρας της Βασίλισσας του Δεσποτάτου της Ηπείρου).
Βρισκόμαστε στο 1280μ.Χ. Η Βασίλισσα Θεοδώρα η Κομνηνή, δέκα χρόνια από τον θάνατο του Δούκα Μιχαήλ Β, ως μοναχή και Ηγουμένη βρίσκεται στην μονή του Αγίου Γεωργίου. Ήδη οικοδομεί και το κεντρικό καθολικό της Μονής το αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Όμως η εύθραστη υγεία της, μετά από χρόνια δράσης και μοναχικής ζωής βρίσκεται σε οριακό σημείο. Όλοι όσοι την αγαπούσαν είχαν καταλάβει ότι ήταν εγγύς το τέλος της θεσπέσιας αυτής γυναίκας, που έκλεινε τόσο διακριτικά και ταπεινά τον κύκλο της επίγειας δράσης της. Μπήκε ο Οκτώβρης και τότε απότομα χειροτέρεψε η υγεία της Ηγουμένης Θεοδώρας. Τα τελευταία λόγια που είπε στην μοναχή Μαρία, που της παραστεκόταν ήταν:
-Κόρη μου Μαρία φεύγω δίχως να τελειώσει ο ναός μας. Παρακάλεσα την Θεομήτορα και τον Αγιο Γεώργιο να με αφήσουν λίγους μήνες ακόμα, ώσπου να τελειώσουμε το έργο. Μα εκείνοι με θέλουν κοντά τους. Ας είναι ευλογημένο το όνομά τους. Τους ευχαριστώ.
Από εκείνη την στιγμή το πρόσωπό της στεφανώθηκε από μια αγγελική χλωμάδα και βυθίστηκε σε ατέλειωτο ύπνο. Δίσταζες να πεις αν ήταν πεθαμένη ή ζωντανή. Η ακούραστη, η γενναία και φιλάνθρωπη μητέρα του λαού της Ηπείρου είχε κληθεί να παραβρεθεί στον Μεγάλο Δείπνο του Κυρίου μας, έλεγαν οι μοναχές. Σίγουροι όλοι για την μοιραία στιγμή, οι ιερωμένοι, οι άρχοντες και αξιωματούχοι του Παλατιού, είχαν ετοιμάσει τα της κηδείας της πρώτης και της πιο σημαντικής γυναίκας της Άρτας και των Κομνηνοδουκάδων.
Πάνω από δύο βδομάδες κράτησε αυτή η κατάσταση. Έφτασε στην μέση ο Οκτώβρης.’Ηταν παραμονή της εορτής του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου. Και τότε ανατράπηκε ξαφνικά όλο το σκηνικό της επιθανάτιας αναμονής. Η Αγία Ηγουμένη συνήλθε, άνοιξε τα μάτια της και μίλησε. Το πρόσωπο της Θεοδώρας ακτινοβολούσε μια υπερκόσμια λάμψη, ένα παράξενο φώς υγείας και μυστηρίου. Ένα αληθινό θαύμα βρισκόταν σε εξέλιξη. Κάλεσε κοντά της τις αδελφές και άρχισε να τους διηγείται:
-Αδελφές μου, η Παναγία Θεοτόκος και ο Άγιος Γεώργιος, φαίνεται ότι άκουσαν τις παρακλήσεις μου και αποφάσισαν να με αφήσουν να ζήσω, για να τελειώσω τον ναό μας. Νομίζω ότι μου το είπε καθαρά με σημαδιακό όνειρο η Κυρία μας Θεοτόκος. Ήμουν λέει στα Σέρβια και περίμενα να έρθει ο Δούκας για να πάμε στην εκκλησία να στεφανωθούμε.Όμως αργούσε και εγώ άρχισα να αγωνιώ και να φοβάμαι.Τότε ξαφνικά παρουσιάζεται μπροστά μου μια αιθέρια γυναίκα, ντυμένη στα λευκά, με πλησιάζει και μου λεει.» « Θεοδώρα, παιδί μου, ο Μιχαήλ που περιμένεις δεν θα έρθει. Έφυγε στον πόλεμο και θα γυρίσει σε έξι εβδομάδες. Μη στεναχωριέσαι όμως γιατί θα γυρίσει οπωσδήποτε».
Ξύπνησα και άρχισα να σκέφτομαι την σωστή ερμηνεία του ονείρου. Φαίνεται ότι θα αποτελειώσουμε μαζί το Μοναστήρι και ύστερα θα με καλέσει κοντά του ο Κύριός μας.
Παράγγειλε ο Μητροπολίτης και χτύπησαν αναστάσιμα όλες οι καμπάνες της Άρτας. Όλοι δοξολόγησαν και πανηγύρισαν για το Θαύμα. Έφτασαν στην Μονή ο Βασιλιάς γυιός της Νικηφόρος και η γυναίκα του Άννα. Και την ρώτησαν.
Νικηφόρος -Ποια νομίζεις ότι ήταν η γυναίκα με τα λευκά, που σε παρηγόρισε;
Αγ.Θεοδώρα .-Μα είναι φανερό, γιέ μου ,είπε η Θεοδώρα. Η ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΣΣΑ Θεοτόκος μας.
Νικηφόρος -Τότε να αφιερώσουμε τον μεγάλο ναό της Άρτας σε αυτή .
Αγ.Θεοδώρα. -Πολύ θα το ήθελα, γιέ μου. Και μάλιστα να τον αφιερώσεις στον Ευαγγελισμό.
Δεύτερη ερμηνεία
Ο ναός και το όνομα της Παρηγορήτισσας τυλίγεται από έναν εξαιρετικά όμορφο λαϊκό θρύλο: Ο πρωτομάστορας που έκτιζε το ναό ήταν φημισμένος και γι’ αυτό περιζήτητος τεχνίτης. Κατά το κτίσιμο του ναού, λοιπόν, χρειάστηκε να λείψει μακριά για πολύ καιρό, καθώς τον είχαν καλέσει για να βγάλει τα σχέδια κάποιας άλλης εκκλησίας, και άφησε στο πόδι του τον βοηθό του. Εκείνος πανέξυπνος, άλλαξε τα σχέδια και η εκκλησία έγινε ασύγκριτα ωραιότερη από ό,τι είχε αρχικά σχεδιαστεί. Όταν ο πρωτομάστορας γύρισε είδε το αποτέλεσμα, έσκασε από την ζήλια του. Για να τιμωρήσει τον βοηθό του για την πρωτοβουλία που πήρε, τον κάλεσε στην στέγη για να του δείξει κάποιο λάθος του και τον έσπρωξε από εκεί. Καθώς έπεφτε ο κάλφας όμως πιάστηκε από τον πρωτομάστορα και τον παρέσυρε και εκείνον στην πτώση. Ο λαός πιστεύει ότι τα κουφάρια και των δύο απολιθώθηκαν και σώζονται στο πίσω μέρος της εκκλησίας δύο κοκκινωπές πέτρες. Η Παναγία φανερώθηκε στην μάνα του κάλφα για να την παρηγορήσει για τον άδικο χαμό του γιου της. Έτσι πήρε και ο ναός το όνομά του.
Κάτω Παναγιά
Γυναικεία μονή στους πρόποδες του λόφου της Περάνθης και στην αριστερή πλευρά του Αράχθου,πολύ κοντά στην πόλη της Άρτας.Πήρε την προσωνυμία αυτή σε αντιδιαστολή με την Παναγία την Παρηγορίτισσα ή Επάνω Παναγιά, επειδή βρισκόταν σε χαμηλότερο υψόμετρο κτισμένη.
Παναγία η Ροβέλιστα ή Μοσχοβίτισσα.
Γυναικεία Μονή κοντά στο χωριό Βελεντζικό. Αφορμή για την προσωνυμία αυτή έδωσε η εικόνα της Παναγίας που διαρκώς άλλαζε θέση και οι κάτοικοι της περιοχής διαρωτήθηκαν,χρησιμοποιώντας την τοπική διάλεκτο γιατί ροβολάει στον κατήφορο. Άλλη εκδοχή λέγει ότι ονομάστηκε έτσι από το όνομα του βοσκού που την βρήκε την εικόνα και λεγόταν Ρόβελ.
Την ίδια εικόνα της Παναγίας ο λαός την ονομάζει και Μοσχοβίτισσα, γιατί πιστεύει πως ήρθε από την Μόσχα γύρω στο 1906 ή γιατί η εικόνα έβγαζε μία όμορφη ευωδία.
Παναγία η Βλαχιόρινα ή Βλαχέρνα.
Άλλο ένα λαμπρό δείγμα της δόξας και της θρησκευτικότητας των φίλεργων χριστιανών της Βυζαντινής Άρτας και των Κομνηνοδουκάδων δεσποτών τους. Είναι κτισμένο αντικριστά στο ερειπωμένο παλάτι των Κομνηνών στο κάστρο, κλείνοντας στους κόλπους του δυο βασιλικές σαρκοφάγους.
Τραυματισμένο σήμερα το μνημείο, ασκεί μια ξεχωριστή γοητεία, όχι τόσο για την πρωτότυπη αρχιτεκτονική του, όσο για το μεγάλο όνομα και την ιστορία που κουβαλάει πάνω του, στοιχεία πολύτιμα για την ιχνηλάτηση μιας συγκεκριμένης εποχής, μιας συγκεκριμένης τέχνης και τεχνοτροπίας, ενός συγκεκριμένου τόπου: της Άρτας του δεσποτάτου της Ηπείρου.
Βρίσκεται στο χωριό Βλαχέρνα, απέναντι απ’ την Άρτα, και πήρε το όνομα απ’ την ξακουστή Παναγία των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης. Ιδρύθηκε στις αρχές του 10ου αιώνα, ως τρίκλιτη θολωτή βασιλική και στα μέσα του 13ου αιώνα (1250-1260) ανακατασκευάστηκε απ’ τον (ή επί) Μιχαήλ Β΄ και μετασκευάστηκε σε τρουλλαίο. Στο νέο κτίσμα ενσωματώθηκαν υλικά και ολόκληρα τμήματα τοίχων απ’ τον αρχικό ναό, όπως εύκολα το διακρίνει κανείς, κυρίως στη νότια και ανατολική πλευρά του μνημείου. Είναι εμφανές ότι ο νάρθηκας προστέθηκε λίγο αργότερα, δηλαδή στο τέλος του 13ου αιώνα, ενώ το κωδωνοστάσιο που είναι ενσωματωμένο στη δυτική πλευρά, είναι πολύ νεότερη προσθήκη (19ος αιώνας).
Απ’ το παλιό μοναστήρι μόνο ο ναός σώζεται ακέραιος, ενώ τα γύρω εγκαταλειμμένα κελλιά, ο περιβολότοιχος και ο πυλώνας είναι κτίσματα του περασμένου αιώνα (συγκεκριμένα ο ωραίος τοξωτός πυλώνας κτίστηκε το 1833). Μέχρι το 1814 ο ναός τιμόταν στη μνήμη της Κοίμησης της Θεοτόκου, από τότε όμως τιμάται στη μνήμη της κατάθεσης της Τίμιας Εσθήτας της Παρθένου και πανηγυρίζει στις 2 Ιουλίου. Σήμερα λειτουργεί ως ενοριακός ναός του χωριού, στο οποίο έδωσε και την επωνυμία του.
Σήμερα ο ναός, παρά τις φθορές και τις αλλοιώσεις που του έχει προκαλέσει ο χρόνος, κρατά τον επισκέπτη σε μια ευλαβική προσήλωση και τον κάνει να αναρριγά όταν βρίσκεται μπροστά στις σαρκοφάγους των εργατών της δόξας του Δεσποτάτου, της οποίας εξαίρετο δείγμα αποτελεί και ο περικαλλής ναός της Παναγίας της Βλαχερνιτίσσης, ή της Παναγίας της Βλαχιόρινας, όπως επικράτησε να τον λένε οι Αρτινοί.
Παναγία η Κασσοπίτρα
Η εικόνα της Κασσοπίτρας της Άρτας θεωρείται θαυματουργή.
Η παράδοση αναφέρει πως έδωσε το φως σε κάποιον που τύφλωσαν οι Τούρκοι. Σε αυτήν κατέφευγαν και οι πρόσφυγες μετά την Μικρασιατική καταστροφή για να τους υποδείξει που βρίσκονται οι χαμένοι συγγενείς τους
Παναγία του Μπρυώνη
Πρόκειται για την εκκλησία που βρίσκεται στο χωριό Νεοχωράκι Άρτας, μοναδικό απομεινάρι του άλλοτε ακμαίου ομώνυμου μοναστηριού. Σύμφωνα με την παράδοση ένας Τούρκος ονόματι Πρυώνη ή Μπρυώνη ήθελε να κόψει το κυπαρίσσι που ήταν στο πίσω μέρος του Ιερού για να το χρησιμοποιήσει σε διάφορες εργασίες του. Μόλις όμως άρχισε να το κόβει έχασε το φως του. Σταμάτησε το κόψιμο και παρακάλεσε την Παναγία να του δώσει το φως του και να κάμει μια μεγάλη δωρεά στην μονή. Έτσι η εκκλησία ονομάστηκε Παναγία του Μπρυώνη. Λιγότερο πιθανή είναι η εκδοχή που προβάλλει ο Μητροπολίτης Σεραφείμ Ξενόπουλος στο «Δοκίμιό» του, σύμφωνα με τον οποίο, η επωνυμία «Μπρυώνη» οφείλεται σε παραφθορά της λέξεως «περιώνυμη» (περιώνυμος μονή).
Παναγία της Ροδιάς.
Εκκλησία κοντά στις όχθες της ομώνυμης λιμνοθάλασσας του Αμβρακικού Κόλπου.Πήρε το όνομα της από την εικόνα της Παναγίας που υπήρχε στο προηγούμενο Βυζαντινό ναό και που αναφέρεται και με την προσωνυμία “Ρόδον το Αμάραντον και την οποία δίνει το όνομα στο σημερινός ναός και στην λιμνοθάλασσα
Νομός Ιωαννίνων.
Παναγία της Τσούκας
Είναι η εφέστιος εικόνα της Ιεράς Μονής της Γεννήσεως της Θεοτόκου, που βρίσκεται σε μια κορυφή του λόφου Β Α του χωριού Ελληνικό-Λοζέτσι Ιωαννίνων. Η θέση της Μονής ονομάζεται Τσούκα από την Βλάχικη ονομασία «Τσιούκα Ανάλτα» δηλ. «υψηλή κορυφή».
Παναγία της Κηπίνας.
Μονή που βρίσκεται βρίσκεται κοντά στον ομώνυμο οικισμό, κοντά στο χωριό Καλλαρύτες Ιωαννίνων. Είναι χτισμένη στο μέσο σχεδόν ενός τεράστιου βράχου στη βορειοανατολική πλευρά του άγριου και σπάνιας ομορφιάς φαραγγιού του Καλαρρύτικου ποταμού και προκαλεί θαυμασμό η θεμελίωση και το χτίσιμο σε τόσο ύψος, πάνω από κατακόρυφους βράχους.
Η Μονή είναι αφιερωμένη στην «Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου», πανηγυρίζει όμως την Παρασκευή της Διακαινησίμου, εορτή της Ζωοδόχου Πηγής. Υπάγεται στην πνευματική δικαιοδοσία της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων και είναι μετόχι της Ιεράς Μονής Γενεσίου της Θεοτόκου Τσούκας.
Το όνομα, σύμφωνα με γλωσσολόγους, προέρχεται μάλλον από το σλάβικο «Κιπ», που σημαίνει εικόνα ή ζωγραφιά και την κατάληξη -ίνα, όνομα που πήρε αργότερα και ο γειτονικός οικισμός Αρμπορέσι, στα όρια του οποίου βρίσκεται το μνημείο. Μια άλλη εκδοχή για το όνομα αναφέρει ότι η Μονή οφείλει το όνομά της πιθανά στους κήπους που καλλιεργούσαν οι μοναχοί κάτω από αυτήν.
Ο Σεραφείμ Ξενόπουλος ή Βυζάντιος, Μητροπολίτης Άρτας, γράφει ότι το μοναστήρι οικοδομήθηκε το 1212 από τον Επίσκοπο Γρηγόριο, όταν δημιουργήθηκε το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Η παράδοση λέει ότι οι μοναχοί της Ιεράς Μονής Βύλιζας, που βρίσκεται απέναντι, έβλεπαν στο συγκεκριμένο σημείο καντήλι να καίει και αποφάσισαν να χτίσουν εκεί νέο μοναστήρι. Κατά μια άλλη εκδοχή, στη διαδικασία επιλογής ηγούμενου για την Ιερά Μονή Βύλιζας ένας από τους υποψηφίους διαφώνησε γιατί θεώρησε ότι αδικήθηκε, αποχώρισε με μερικούς καλόγερους και ψάχνοντας τη γύρω περιοχή έφθασαν στο συγκεκριμένο σημείο όπου άρχισαν να χτίζουν νέο μοναστήρι
Παναγία ΚΑΜΕΝΑ-ΚΑΜΙΝΑΣ-ΚΑΜΕΝΗΣ.
Μονή ανάμεσα στα χωριά Κακοδίκη και Δέλβινο. Η προσωνυμία της οφείλεται στην Βυζαντινή πόλη Καμινίτο, που είχε κτιστεί στα ερείπια της χαονικής πόλης Όλπη.(Χαονία=αρχαία πόλη της Ηπείρου).
Παναγία της Βύλιζας.
Η Μονή Βύλιζας, βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Καλαρρύτες και Ματσούκι στα Τζουμερκοχώρια. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1000 μέτρων και είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Όπως εικάζεται η επωνυμία Βύλιζα προέρχεται από την λατινική λέξη vigilo που σημαίνει φυλάσσω. Κατά την παράδοση η μονή χτίστηκε τον 11ο αιώνα, σε μορφή φρουρίου
Παναγία Παλιουρής.
Η προσωνυμία οφείλεται στον τόπο που υπάρχει η ομώνυμη Θεομητορική Μονή στην κοιλάδα του ποταμού Καλαμά,που είναι κατάφυτος από «παλιούρια¨(ακανθώδεις θάμνους).
Παναγία η Πωγωνίτισσα.
Πρόκειται για την Μονή Βοτσά η Βουτσάς. Ονομάστηκε Πωγωνίτισσα επειδή την είχε κτίσει ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Πωγωνάτος.(669-672 μ.Χ).
Παναγία Λαμποβίστρα.
Εξωκκλήσι της επαρχίας Πωγωνίου κοντά στο χωριό Καστανή.Πήρε την προσωνυμία Λαμποβίστρα επειδή αποτέλεσε απομίμηση της Μονής του Λαμπόβου της Β.Ηπείρου.
Παναγία Μακραλέξη.
Διαλυμένη Μονή ,στους πρόποδες της Μουργκάνας,κοντά στο χωριό Λάβδανη. Η προσωνυμία της οφείλεται στον κτίτορά της Αλέξη, που επειδή ήταν ψηλός τον φώναζαν Μακραλέξη.
Παναγία Βελλάς.
Μονή ΒΔ των Ιωαννίνων, κοντά στα ερείπια της ομώνυμης βυζαντινής πόλης από την οποία πήρε και το όνομά της.
Παναγία η Στομιώτισσα.
Μονή που βρίσκεται σε χαράδρα αριστερά του Αώου στην θέση «Καταφίλι».Πήρε την προσωνυμία αυτή γιατί στο σημείο που είναι η Μονή, η χαράδρα σχηματίζει ένα στόμιο-άνοιγμα.
Παναγία της στράτας ή Στρατιώτισσα.
Είναι εικόνα στο καθολικό της Μονής Μολίστης, κοντά στο χωριό στην επαρχία Κόνιτσας.Η προσωνυμία της οφείλεται στο γεγονός ότι η εικόνα βρισκόταν διαρκώς στις στράτες. Και αυτό επειδή την έπαιρναν οι πιστοί στα σπίτια τους για να συνοδεύει πολλές φορές ασθενείς.
Παναγία της Κόκκινης Πέτρας στο κόκκινο λιθάρι.( ΚΙΑΤΡΑ ΡΟΣΙΑ)
Μονή που βρίσκεται σε μια πλαγιά του Περιστεριού (Λιάκμου) κοντά το χωριό Ανθοχώρι. Η ονομασία της οφείλεται στα κόκκινα βράχια που βρίσκονται στην περιοχή. Εορτάζει την Ζωοδόχο Πηγή.
Παναγία η Σπηλιώτισσα
Η Μονή Παναγίας της Σπηλιώτισσας, βρίσκεται ανάμεσα στο Πάπιγκο και την Αρίστη Ζαγορίου. Είναι πετρόκτιστη και ορθώνεται πάνω σε ένα βράχο, με υπέροχη θέα στον Βοϊδομάτη ποταμό. Βάσει των επιγραφών, χτίστηκε το 1665 και οι αγιογραφίες του ανάγονται στα 1673.
Παναγία του Άβελ.
Στα αριστερά του δρόμου που οδηγεί από τον άγιο Κοσμά στη Βήσσανη (και 1300 μέτρα πριν από αυτή) βρίσκεται ύψωμα με βελανιδιές και μικρή εκκλησία της Παναγίας, ενώ 200 μέτρα μακρύτερα και σε πλάτωμα βρίσκεται η Μονή η αφιερωμένη στην κοίμηση της Θεοτόκου, πιο γνωστή ως μονή Άβελ. Πήρε το όνομά της από κάποιο γαιοκτήμονα Άβελη που χρηματοδότησε την ανέγερσή της, το 1770 ή το 1795.
Παναγία η Μολυβδοσκέπαστος
Πρόκειται για την Μονή που βρίσκεται κοντά στο ομώνυμο χωριό της Επαρχίας Κόνιτσας. Η προσωνυμία της οφείλεται στο ότι η στέγη της Μονής ήταν από μολυβδένιες πλάκες για να προφυλάσσεται από την υγρασία.Τις πλάκες αυτές αφαίρεσαν οι Τουρκαλβανοί για να κατασκευάσουν με αυτές βόλια.
Παναγία Κλαδόρμη.
Μονή στο χωριό Φούρκα Κονίτσης. Η προσωνυμία της οφείλεται στην εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε πάνω στα κλωνάρια ενός δένδρου. ΚΛΑΔΟΡΜΗ δηλαδή η εικόνα που σταμάτησε πάνω στον κλάδο του δένδρου.
Παναγία η Στούπαινα.
Μονή κοντά στο χωριό Ασπράγγελος, που τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βρίσκεται στην πλαγιά του Μιτσικελιού που βλέπει προς τον κάμπο των Ιωαννίνων, νότια από το Δίκορφο και σε υψόμετρο 1020μ. Παλιότερα βρισκόταν στη θέση «Πηγαδούλια» και μεταφέρθηκε από εκεί το 1708, λόγω προβλημάτων που δημιουργούσε ο τουρκικός στρατός. Σε αυτή τη θέση υπήρχε παλαιότερο μοναστήρι, ενός σλαβικού χωριού, της Γρανίτσας, που χτίστηκε το 950 και που καταστράφηκε το 1583 περίπου από πανώλη. Η ονομασία του μοναστηριού, «Στούπαινα», οφείλεται σε ανδρωνυμικό κάποιας γυναίκας, αγνώστου ονόματος και πατρίδας, που έδωσε χρήματα το 1708, για να μεταφερθεί το μοναστήρι από την παλιά θέση στη σημερινή που βρίσκεται.
Νομός Θεσπρωτίας.
Παναγία η Παραμυθία.
Μονή που χτίστηκε τον 14ο αιώνα. Ο ναός της Παναγίας Παραμυθίας, χτισμένος μέσα στην πόλη της Παραμυθιάς, σήμερα λειτουργεί ως ενοριακός και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την ευρύτερη περιοχή της Θεσπρωτίας, το οποίο οφείλεται στην ιδιότητα της Παναγίας ως «Παραμυθίας». Πρόκειται για την αρχαία ονομασία της Παρηγορήτριας (παραμυθώ = παρηγορώ). Εδώ, λοιπόν, κατέφευγαν και καταφεύγουν έως και σήμερα πολλοί πιστοί για να βρούνε παρηγοριά και να ζητήσουν από την Παναγία να τους δώσει κουράγιο και δύναμη.
Παναγία Παγανιών
Μονή αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου,που βρίσκεται κοντά στο χωριό Κρυσταλλοπηγή Θεσπρωτίας. Ως προς την ονομασία της υπάρχουν πολλές εκδοχές. Μία από αυτές υποστηρίζει ότι ονομάστηκε έτσι επειδή κτίστηκε στα ερείπια παγανιστικού ειδωλολατρικού ναού. Άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι ονομάστηκε έτσι επειδή οι κάτοικοι της περιοχής προκειμένου να εντοπίσουν το φως που έβλεπαν την νύχτα μέσα στο δάσος, πριν κτιστεί η Μονή έκαναν έρευνα δηλαδή «πήραν παγάνα».
Παναγία Ραϊδιώτισσα
Είναι ένα ερειπωμένο εκκλησάκι κοντά στο χωριό Βροσύνα. Το όνομα αυτό δόθηκε γιατί αυτό είναι κτισμένο πάνω σε «ραϊδιά», δηλαδή σε απότομο βράχο.
Παναγία η Εριχιώτισσα ή Ορυχιώτισσα.
Είναι εικόνα του 14ου αιώνος στο Καθολικό της Μονής Γηρομερίου.Την εικόνα αυτή μετέφερε ο Όσιος Νείλος, κτίτορας της Μονής από την Ορυχώ της Αλβανίας.
Παναγία η ¨Σαρακοφαγωμένη»
Είναι εικόνα στο καθολικό της Μονής Γηρομερίου την οποία βρήκε τον 13ο αιώνα ο Όσιος Νείλος ο Εριχιώτης Λόγω της παλαιότητας και της φθοράς που έχει υποστεί η εικόνα ονομάστηκε “Σαρακοφαγωμένη”.
Νομός Πρεβέζης.
Παναγία Αβάσου.
Ήταν Μονή κοντά στο χωριό Κοτσανόπουλο του Νομού Πρεβέζης. Σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό της Μονής. Αφορμή για την ονομασία αυτή ήταν ο πρώτος ηγούμενος που καταγόταν από την οικογένεια Αβασιτών Ρωσίας.
Παναγία η Λαμποβίτισσα.
Εκκλησία στο κέντρο του χωριού Θεσπρωτικό (πρώην Λέλοβα) χτισμένη το 1794 στο μέρος όπου υπήρχε η ομώνυμη μονή, μετόχι της φημισμένης σταυροπηγιακής μονής του Λαμπόβου. Αποτελεί μεγάλο προσκύνημα της περιοχής, καθώς φιλοξενεί γνήσια, θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που ήρθε από το Λάμποβο. Είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου.
Παναγία των Ρωγών.
Στο παλαιό κάστρο των Ρωγών που βρίσκεται στο 58ο χλμ. της Εθνικής Οδού Πρέβεζας – Ιωαννίνων, σε κατάφυτο λόφο, βρίσκουμε τη Μονή Θεοτόκου Ρωγών. Εδώ βρισκόταν η αξιόλογη πόλη του Μεσαίωνα «Ρωγοί». Επειδή τα μεσαιωνικά χρόνια υπήρχαν επιδρομές των Σλάβων και Βουλγάρων στην περιοχή του σημερινού Νομού Πρέβεζας, που κατέστρεφαν, έκαιγαν και λεηλατούσαν δημιουργώντας χιλιάδες άστεγους, αυτή η νέα πόλη «Ρωγοί», πρόσφερε άσυλο σε χιλιάδες πρόσφυγες και βοήθεια και αρωγή στον κόσμο των δυστυχισμένων. Γι αυτό και ονομάσθηκε από το «αρωγή» Ρωγοί και έμεινε έτσι στην ιστορία. Τουλάχιστον αυτή την εξήγηση δίνουν για την ονομασία της οι Π. Αραβαντινός και Σεραφείμ Βυζάντιος, τ. μητροπολίτης Άρτας.
Από τη μεσαιωνική πόλη σήμερα δεν σώζεται τίποτα. Στο εκκλησάκι φτάνουμε από ανηφορικό μονοπάτι. Διακρίνονται ερείπια κελιών και χαγιατιού.
Το καθολικό της Μονής είναι μονόχωρος Ναός με νάρθηκα και είναι τοιχογραφημένος. Ελάχιστα φωτίζεται από δυτικά. Υπάρχει επιγραφή ανακαινίσεως του 1609 ή του 1687. Δίπλα από την είσοδο υπάρχει πλάκα που αναγράφει:
«ΕΝ ΤΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙ ΜΟΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΡΩΓΩΝ ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΣΕ 1820 – 1826 Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΙΩΣΗΦ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΑΤΑΣ ΠΡΟΣΕΝΕΓΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗ ΠΑΤΡΙΔΙ ΕΝ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΩ ΑΓΩΝΙΣΘΕΙΣ ΚΑΙ ΘΥΣΙΑΣΘΕΙΣ 13-4-1826».
Ο εθνομάρτυρας Ιωσήφ ιερουργούσε στο ναό αυτό. Ο Ιωσήφ ανατινάχθηκε μαζί με υπέργηρους και αρρώστους στο Μεσολόγγι στις 15 Απριλίου του 1826.
“Το κάστρο των Ρωγών, βρίσκεται κάπου τριανταδυό χιλιόμετρα από την Πρέβεζα..
…Περιπλανιόμαστε σε κάποια άλλα χτίσματα. Σταματάμε στο χώρο όπου είναι φανερή η παρουσία του Θεού. Εδώ στην απελπισμένη αναζήτησή της, η ψυχή δάκρυσε. Εδώ ακούστηκε η μελωδία των βυζαντινών ύμνων. Στην εκκλησιά του Ευαγγελιστή Λουκά, θα θυμηθούμε πως την ημέρα το πανηγυρισμού της, τότε στις 18.10.1440, ήρθε και μίλησε εδώ σε λατινική γλώσσα ο περιηγητής Κυριάκος από την Αγκώνα για τη φωτεινή μορφή του Ευαγγελιστή Λουκά. Στο μοναστήρι της Παναγιάς θα προσέξουμε την επιγραφή: “Ανεκαινίσθη και ιστορήθη ούτος ο θείος και πάνσεπτος ναός της υπερευλογημένης Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας δια συνδρομής και κόπου του πανοσιωτάτου Εφραίμ ιερομονάχου… μετά Λάμπρου ιερέως, αρχιερατεύοντος του πανιερωτάτου μητροπολίτου κυρίου Βαρθολομαίου”.
………………………………………………………………………………………..
(Β. Κραψίτη: “Ταξίδια στην Ήπειρο”)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου