Χρήστος Γ. Γκότσης Η Εικόνα των Εισοδίων της Θεοτόκου

Το κύριο πρόσωπο της εικόνας είναι, η τριετής Παναγία, που εικονίζεται τη στιγμή που την υποδέχεται στο Ναό ο ιερέας Ζαχαρίας, ο μετέπειτα πατέρας του Προδρόμου. Την συνοδεύουν οι γονείς της και οι παρθένες κόρες, που κρατούν λαμπάδες.

Η Παναγία δεν εμφανίζει τίποτε το παιδικό, εκτός από το μικρό μέγεθος του σώματός της. Αυτό γίνεται σκόπιμα. Ο ορθόδοξος αγιογράφος θέλει να μας απομακρύνει από το γράμμα της διηγήσεως («τριετής η παις») για να συλλάβουμε το πνεύμα της, την εκκλησιολογική της διάσταση. Η Παναγία είναι η Θεοτόκος, η Μητέρα του Θεού. Γι’ αυτό ο υμνωδός μας καλεί: «την νηπιάζουσαν φύσει και υπέρ φύσιν, Μητέρα αναδειχθείσαν του Θεού ευφημήσωμεν ύμνοις» (Τροπάριο του Όρθρου).

Η Παναγία εικονίζεται σαν ώριμη γυναίκα, με το γνωστό μαφόριό της, όπως τη βλέπουμε στις εικόνες της. Το ίδιο κάνει ο υμνωδός της Εκκλησίας και για τις λαμπάδες των παρθένων. Οι αναμμένες λαμπάδες δεν είχαν σκοπό να εμποδίσουν την τριετή κόρη να στραφεί προς τα πίσω, καθώς πήγαινε στο Ναό, όπως αναφέρει η απόκρυφη διήγηση, αλλά να υποδείξουν τη νοητή λαμπάδα, την Παναγία, και φανερώσουν τη μελλοντική δόξα, που θα ανέλαμπε από αυτή και θα φώτιζε τους ανθρώπους που βρίσκονταν μέσα στο σκοτάδι της αμαρτίας, δηλαδή τον Ιησού Χριστό. Αυτό το συμβολισμό παρουσιάζει το δ΄ Στιχηρό προσόμοιο του Εσπερινού του δ΄ ήχου:

«Αι νεάνιδες χαίρουσαι και λαμπάδας κατέχουσαι, της λαμπάδος σήμερον προπορεύονται της νοητής και εισάγουσιν αυτήν εις τα Άγια των Αγίων ιερώς προδηλούσαι την μέλλουσαν αίγλην άρρητον εξ αυτής αναλάμψειν και φωτίσειν τους εν σκότει καθήμενους, της αγνωσίας εν Πνεύματι».

Την Παναγία υποδέχεται στο ιερό ο ιερέας Ζαχαρίας φορώντας την επίσημη ιερατική στολή του. Σκύβει με ανοιχτά τα χέρια να υποδεχτεί «ευφραινόμενος ταύτην ως Θεού κατοικητήριον». Η μικρή Παναγία λυγερόκορμη και ευθυτενής απλώνει και αυτή τα χέρια της προς τον ιερέα.

Πάνω αριστερά, σε πολλές εικόνες παριστάνεται η Παναγία καθισμένη σε μαρμάρινο θρόνο, όπου δέχεται την τροφή, που της φέρνει ο άγγελος Γαβριήλ. Η Παναγία θα παραμείνει στα Άγια των Αγίων ως νέα Κιβωτός της Διαθήκης, ως η «έμψυχος κιβωτός» και κατά την 12ετή παραμονή της στο Ιερό θα τρέφεται θαυματουργικά με ουράνια τροφή.

(Χρήστου Γ. Γκότση, «Ο μυστικός κόσμος των Βυζαντινών εικόνων», τ. Β΄, εκδ. Αποστ. Διακονίας, σ.52-53. Σε νεοελληνική απόδοση)